Hba1c testi ve Yaş Faktörleri

19 Ocak 2022    Linda Wilson

Resim Ahme

Kandaki HbA1c miktarının ölçümü , diyabetin hem teşhisi hem de izlenmesi için yaygın kullanılan  bir laboratuvar testidir.

Diyabet önemli bir kronik durum olduğu için de bu testin önemi de artmaktadır.. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre 2018'de 34.2 milyon Amerikalı veya 10'da 1'inde diyabet  ve  88 milyon Amerikalı yetişkinin 3'te 1'inde ise  prediyabet vardı. Ayrıca, diyabet için laboratuvar testlerinde  yüksek glikoz çıkan 18 yaş ve üstü 7,3 milyon yetişkin, hastalığa sahip olduklarının farkında bile değildi. ¹

HbA1c testleri, bu hücrelerin ömrü boyunca yani yaklaşık 120 gün boyunca kırmızı kan hücrelerindeki HBA1c miktarını ölçer. Testin diğer yöntemlere göre sayısız avantajı vardır. Aç kalmayı veya konsantre bir glikoz içeceği ile yükleme testini gerektirmez. Ayrıca HbA1c gerektiğinde ayda birden çok kez ölçülebilir, bu da onu sadece diyabet teşhisi için değil, aynı zamanda hastalığı izlemek için de ideal hale getirir.

 Testlerin uluslararası referans değerleriyle uyumlu kriterlere standardize edilmesi ve doğru ölçümünü engelleyen  herhangi bir koşul olmaması şartıyla Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 2011 yılında HbA1c'yi diyabet için bir tanısal belirteç olarak tavsiye etti.

 Amerikan Diyabet Derneği de, 2010 yılında HbA1c testini onayladı. ³

HbA1c ile yaş arasındaki ilişki

Ancak, yaşlı yetişkinlerde olduğu gibi, HbA1c test sonuçlarının da yorumlanmasında dikkatli olunması gereken bazı durumlar vardır.

İnsanlar yaşlandıkça kandaki HbA1c konsantrasyonu artar. Diyabet ve prediyabet oranları da ileri yaş gruplarında daha yüksektir.

WHO tarafından yapılan bir analize göre, 18-44 yaş arası yetişkinler arasında, %3'üne , buna karşılık 45-64 yaş arası yetişkinlerin %12.4'ü, 65-75 yaş arasındaki yetişkinlerin %21.4'ü ve 75 yaş ve üzeri yetişkinlerin %21.8'ine diyabet teşhisi konmuştur,   Kaiser Aile Vakfı (KFF). ⁴

Benzer şekilde, CDC 18-44 yaş arası kişilerin %24,3'üne prediyabet teşhisi konduğunu, bunun 45-64 yaş arası kişilerde %41,7'ye ve 65 yaş ve üzeri kişilerde %46,6'ya yükseldiğini tespit etti. ⁵

Çok sayıda araştırmacı, yaş ile HbA1c gibi diyabet teşhisi için alınan önlemler arasındaki ilişkiyi incelemiştir.

Daha yakın tarihli bir çalışma, yazarların diyabetik olmayan çalışma grubunda kandaki artan HbA1c konsantrasyonu ile yaş arasındaki ilişkiyi doğruladığı BMC Endokrin Bozuklukları'ndaki 2019 tarihli bir makalede açıklanmıştır . 

Ancak resmi kılavuzlar yaşa göre farklı referans değerleri önermemektedir. (%6,5'lik bir HbA1c seviyesi, diyabet teşhisi için şu anda belirlenmiş sınır noktasıdır.) BMC çalışmasının yazarları,  herkese uyan tek bir referans değerinin hastalar için bakım kalitesini etkileyebileceğini söyledi. Sonuç olarak, diyabet teşhisi için küresel bir eşik değer kullanımı ile ilgili olarak, HbA1c'nin hastalıktan bağımsız olarak yaşa bağlı değişikliklerinin göz ardı edilmesi, yaşlı popülasyonda yanlış tanı riskini taşıyabilir.

Benzer şekilde, diyabetli hastalarda gliseminin izlenmesi için HbA1c referans değerleri, bireyin yaşı hesaba katılmazsa, potansiyel olarak gereksiz aşırı tedaviye yol açabilir ve ciddi sonuçlara yol açabilir", diyor yazarlar. ⁷

Prediyabet ve Yaşlılar

Yakın tarihli bir başka çalışma, yaşlılarda prediyabet ölçümlerine odaklandı. ⁸ Kohort çalışması, toplum ortamında yaşayan diyabeti olmayan 3.412 yaşlı erişkini 6,5 yıl izledi. Ortalama yaşları 75.6 idi.

Çalışma süresi boyunca, 1.490 katılımcı ( %44)'ü, HbA1c seviyeleri %5.7 ila %6.4 arasında olan prediyabet tanımını karşılarken, 1.996( %59) u, açlık glukoz seviyeleri , 100-125 mg/dL. olan prediyabet kriterlerini karşıladı. Toplam 1.004 ( %29 ) u ise,  hem HbA1c hem de açlık glukozun optimal  seviyelerini gösterdi. ⁸

Ancak çalışma süresinin sonunda, prediyabetli katılımcıların çok azı diyabetik hale geldi. HbA1c konsantrasyonları ile prediyabet kriterlerini karşılayanların 97 si ( %9') diyabette ilerlemiş ,148 i  (%13) glisemi seviyelerini normal bir seviyeye düşürmüştür. Başlangıçta açlık kan şekeri normal olanlardan 112'si (%8) diyabete ilerledi ve 647'sinin ise (%44) glisemi seviyeleri normal di. ⁸

Yazarlar, bulguların bu prediyabet önlemlerinin yaşlı erişkinlerde hasta bakımına rehberlik etmek için anlamlı olmayabileceğini öne sürmektedirler.

İlişkinin nedenleri

Yaş ile HbA1c arasındaki ilişkinin nedeni nedir?

Priya Sivaraman, Ph.D.

Tosoh Bioscience'da HPLC Ürün Müdürü olan PhD, Priya Sivaraman, bunun tamamen net olmadığını açıklıyor. “Yaş, A1c seviyelerini etkileyen bağımsız bir kriter gibi görünüyor, yani glikoz seviyeleri ve insülin direnci gibi faktörlere bağlı değil. Yaşlılarda yüksek A1c'nin nedenini potansiyel olarak açıklayabilecek mekanizmayı inceleyen çok az çalışma vardır. Yükselen A1c'nin glikasyon oranındaki değişikliklerle ilgili olduğu sonucuna varan az sayıda çalışma var, ancak çalışmaların sınırlı kalmıştır."

İşaret ettiği çalışmalardan biri, Clinica Chimica Acta'daki yaşlanmayla birlikte hemoglobin glikasyonunun hızlanması üzerine 1993 tarihli bir makalede anlatılmıştır. ⁹

Bu arada, Çin'de 2017'de yapılan bir araştırma, diyabet için bir ölçü olarak HbA1c'nin ilişki  düzeyinin yaşla birlikte azaldığını gösterdi; yazarlar, bunun, insanlar yaşlandıkça kırmızı kan hücresi (RBC) sayımlarındaki azalma nedeniyle gerçekleştiğini söyledi. Ancak yazarlar, bunun nasıl gerçekleştiğinin belirsiz olduğunu bildirdiler. ¹⁰

Bununla birlikte, azalan RBC sayılarının bir tanı testi olarak HbA1c'yi nasıl etkileyebileceği hakkında spekülasyon yaptılar ve“İki olası açıklama öne sürdüler. 

İlk olarak, azalan hücre döngüsünün neden olduğu azalmış RBC sayısı, yaşlanmayla birlikte RBC ömrünün uzamasına ve HbA1c düzeylerinin artmasına neden olabilir.

İkincisi, önceki çalışmalar, değişen enzim aktivitesi, azalmış membran lipidleri ve artan hücre kırılganlığı dahil olmak üzere yaşlanmanın neden olduğu hücresel hasarın, hemoglobin glikasyonunun hızlanmasını teşvik ettiğini bildirmiştir. Bu koşullar altında, HbA1c seviyesi, yaşlılarda ortalama kan şekeri konsantrasyonunu tam olarak yansıtamıyordu ve bu da yaşlanmayla birlikte tanısal etkinliğin azalmasına neden oluyordu.” ⁸

Tanı ve Klinik Uygulama için Öneriler

Tüm bu bilgiler şu soruyu akla getiriyor: Yaşlı erişkinlerde HbA1c sonuçları nasıl yorumlanmalı ve bu klinik uygulama için ne anlama geliyor?

Sivaraman, “Yaşın A1c düzeylerine etkisi konusunda günümüzde eldeki veriler sınırlı olduğundan, laboratuvarların yaşlılarda A1c'yi tek tanı belirteci olarak kullanırken dikkatli olmaları gerekiyor. Bireyin geçmişine bakmak ve A1c'yi sağlam bir tanıya ulaşmaya yardımcı olabilecek diğer testlerle tamamlamak önemlidir. Yaşın, birey yaşlandıkça tanıdaki değişiklikte muhtemelen rol oynayabileceği ,karar verme noktasının iki yanında yer alan bireylere özellikle dikkat edilmesi gerekir.”

BMC Endokrin Bozukluklarında HbA1c ile yaş arasındaki ilişkiye odaklanan 2019 makalesinin yazarları, Kafkasyalılar için yaşa göre sınıflandırılmış referans aralıkları önerdi. 

Yazarlar, 20-39 yaşları arasındaki kişiler için HbA1c için %6,0'lık bir üst referans limiti önerirken,

bu sınır 40-59 yaş arası kişiler için %6,1

ve 60 yaş ve üzeri kişiler için %6,5'tir.

JAMA Internal Medicine ile yapılan bir podcast röportajında , Johns Hopkins Bloomberg Halk Sağlığı Okulu'nda Epidemiyoloji Profesörü ve prediyabet çalışmasının yazarı Elizabeth Selvin, yaşlı hastalarda prediyabeti gösteren HbA1c test sonuçlarına nasıl yanıt verileceğini önerdi. Selvin, "Yaşlı yetişkinlerde prediyabet tanımlarını yeniden düşünmemiz gerektiğini düşünüyorum"  ve “Genç bireylerde olduğu gibi aynı prognostik anlama sahip değiller dedi. ¹¹

Selvin, prediyabet teşhisine odaklanmak yerine, klinisyenlerin yaşlı hastalarına sağlıklı beslenme, işlenmiş gıda tüketimini azaltma, sigarayı bırakma ve yürüyüş ya da yürüyüş gibi düzenli egzersiz yapma gibi sağlıklı bir yaşam tarzının bir çok  sağlık yararı bulunduğu hakkında danışmanlık yapmalarını önermektedir. ¹¹

Ancak, prediyabetin genel olarak hala önemli bir kavram olduğunu vurguladı. “Özellikle orta yaştaki diyabetin başlangıcından önce insanları belirlemek gerçekten çok önemlidir. Diyabetin başlamasını önlemek, daha sonra büyük komplikasyonların başlamasını önlememize yardımcı olabilir.” ¹¹

References

1.    Centers for Disease Control and Prevention. National diabetes statistics report, 2020. https://www.cdc.gov/diabetes/data/statistics-report/index.html. Accessed October 31, 2022.

2.    World Health Organization. Use of glycated Haemoglobin (HbA1c) in the diagnosis of diabetes mellitus: Abbreviated report of a WHO consultation. https://www.who.int/diabetes/publications/report-hba1c_2011.pdf. Published 2011. Accessed January 5, 2022.

3.    Standards of medical care in diabetes—2010. American Diabetes Association. 2010 Jan;33 Suppl 1(Suppl 1):S11-61. doi: 10.2337/dc10-S011.

4.    Percentage of adults with diagnosed diabetes by age group. Kaiser Family Foundation. https://www.kff.org/other/state-indicator/adults-with-diabetes-by-age/?currentTimeframe=0&sortModel=%7B%22colId%22:%22Location%22,%22sort%22:%22asc%22%7D. Accessed January 7, 2022.

5.    Centers for Disease Control and Prevention. Prevalence of prediabetes among adults. https://www.cdc.gov/diabetes/data/statistics-report/prevalence-of-prediabetes.html. Updated June 30, 2020. Accessed January 7, 2022.

6.    Pani L, Korenda M, Meigs, J, Driver C, et al. Effect of aging on A1C levels in individuals without diabetes: Evidence from the Framingham Offspring Study and the National Health and Nutrition Examination Survey 2001–2004. Diabetes Care. 2008;31(10):1991–1996. doi.org/10.2337/dc08-0577. 

7.    Masuch A, Friedrich N, Roth J, Nauck M, et al. Preventing misdiagnosis of diabetes in the elderly: age-dependent HbA1c reference intervals derived from two population-based study cohorts. BMC Endocr Disord. 2019.19, 20. doi.org/10.1186/s12902-019-0338-7.

8.    Rooney M, Rawlings A, Pankow J. Risk of progression to diabetes among older adults with prediabetes. JAMA Intern Med. 2021;181(4):511-519. doi:10.1001/jamainternmed.2020.8774.

9.    Nakashima K, Nishizaki O, Andoh Y. Acceleration of hemoglobin glycation with aging. Clin Chim Acta. 1993 Apr 16;215(1):111-8. doi: 10.1016/0009-8981(93)90254-2.

10.                   Wu M, Lin H, Gao J, et al. Effect of age on the diagnostic efficiency of HbA1c for diabetes in a Chinese middle-aged and elderly population: The Shanghai Changfeng Study. PLoS One. 2017 Sep 8;12(9):e0184607. doi: 10.1371/journal.pone.0184607.

11.                   Risk of progression to diabetes among older adults with prediabetes. JN Learning. JAMA Internal Medicine. Podcast. https://edhub.ama-assn.org/jn-learning/audio-player/18583887. Posted February 8, 2021. Accessed January 7, 2022.